‘Antropolojik Yer’ ile ‘Anonim Yok-Yerler’in Gayrettepe Metro İstasyonu Örneği Üzerinden Karşılıklı Mekânsal Okuması
Abstract
Bu makalede, Marc Auge’nin ‘antropolojik yer’ ve ‘yok-yer’ kavramsal karşıtlıkları üzerinden yapılan karşılıklı mekânsal okumada, metroların kentle etkileşen ara mekânlar oluşu, sınırlarını birbirine eklemlediği yok-yerlere doğru genişlediği aralıklar ve bağlantı noktaları sorgulanmıştır. ‘Antropolojik yer’ ve ‘anonimleşen yok-yer’ kavramları literatür bağlamında tanımlanmasının ardından, dijitalleşmenin mesafeleri aşmasıyla ortaya çıkan zaman-mekân sıkışmasının ortaya çıkardığı mekân algısında bozulmanın ‘yer’ ve ‘yok-yer’ arakesitinde ürettiği ‘hipergerçek yer’ açıklanmıştır. Anonim bir ‘yok-yer’ olan metro istasyonlarının kente mekânsal uzanımlarının ‘yer’ ve ‘yok-yer’ arasında mekân algısındaki bozulmanın eşiği olarak ‘hipergerçek yer’i nasıl üretebileceği, çalışmada incelenmek üzere seçilen İstanbul Gayrettepe Metro İstasyonu üzerinden örneklenmiştir. Metro istasyonlarının hem ‘yok-yer’leri hem de ‘antropolojik yer’ olan kenti devingen kılarken, ‘yer’ ve ‘yok-yer’ karşıtlığının sınırlarını muğlaklaştırarak birbirinden ayrı tanımlanamayacak olan üçüncü bir yer olarak ‘hipergerçek yer’i açığa çıkardığı sonucuna varılmıştır.
Keywords
References
- Ar, M. (2021). Mekân, yer ve yersizlik kavramları üzerine bir inceleme. Şehir ve Medeniyet Dergisi, 7(14), 8-25.
- Auge, M. (2017). Yok-yerler üstmodernliğin antropolojisine giriş. Daimon Yayınları.
- Baudrillard, J. (2017). Simülakrlar ve simülasyon. Doğu Batı Yayınları.
- Deleuze, G., & Guattari, F. (1987). Thousand plateaux: capitalism and schizophrenia. Athlone Press.
- Eco, U. (1986). Travels in hyperreality. Harcourt Brace Jovanovich Publishers.
- Gürkaş. E. T., ve Barkul, Ö. (2012). Yer üzerine kavramsal bir okuma denemesi. Sigma Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 4(1), 1-11.
- Harvey, D. (2019). Postmodernliğin durumu. Metis Yayınları.
- Heidegger, M. (2018). Varlık ve zaman. ALFA Yayınları.
- Ibelings, H. (2002). Supermodernism: architecture in the age of globalisation. NAI Publishers.
- İBB. (2003). İBB Faaliyet Raporu. 16 Mayıs 2024 tarihinde https://uploads.ibb.istanbul/uploads/2023_Faaliyet_Raporu_1_fa79d76a01.pdf adresinden alınmıştır.
- İBB. (t.y.). Yenikapı-Seyrantepe-Hacıosman Metro Hattı. 16 Mayıs 2024 tarihinde https://www.metro.istanbul/Hatlarimiz/HatDetay?hat=M2 adresinden alınmıştır.
- Jameson, F. (1994). Postmodernizm ya da geç kapitalizmin kültürel mantığı. Kıyı Yayınları.
- Koçyiğit, R. G. (2018). Mark Augé’de yok-yer (non-lieu) kavramı üzerine bir epistemik çözümleme. Megaron, 13(4), 536-544.
- Lefebvre, H. (1996). The production of space. Blackwell.
- Lefebvre, H. (2014). Kentsel devrim. Sel Yayıncılık.
- Ötkünç, A. (2016). Prolog, Yok-yerler üstmodernliğin antropolojisine giriş. Daimon Yayınları.
- Preston Gayrettepe Metro Otopark. (t.y.). Gayrettepe Metro Otopark. 16 Mayıs 2024 tarihinde https://www.gayrettepemetrootopark.com adresinden alınmıştır.
- Relph, E. (2002). Place. In I. Douglas, R. Huggett & M. Robinson (Eds.), Companion encyclopedia of geography (pp. 906-924). Routledge.
- Relph, E. (2008). Place and placelessness. SAGE Publications.
- Soja, E. (1996). Thirdspace: journeys to Los Angeles and other real-and-imagined places. Blackwell.
- Urry, J. (1999). Mekânları tüketmek. Ayrıntı Yayınları.
- Wikipedia. (2017). Gayrettepe İstanbul Metrosu. 16 Mayıs 2024 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/Gayrettepe_(M11,_%C4%B0stanbul_Metrosu) adresinden alınmıştır.
- Wikipedia. (2017). M11 İstanbul Metrosu. 16 Mayıs 2024 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/M11_(%C4%B0stanbul_metrosu) adresinden alınmıştır.
The Comparative Spatial Reading of ‘Anthropological Place’ and ‘Anonymous Non-Places’ Through The Example of Gayrettepe Metro Station
Abstract
This paper explores the spatial intervals between metro systems, and the city is explored through a comparative spatial reading of Marc Auge’s conceptual oppositions of ‘anthropological place’ and ‘non-place’. It raises the question of whether metros, as thresholds between the ‘anthropological place’ of the city and ‘non-places’, can define a ‘hyperreal place’ by anonymizing the intervals through which they infiltrate the city. The study addresses how the distortion in spatial perception, caused by the spatio-temporal fix resulting from digitalization, produces a ‘hyperreal place’ at the intersection of ‘place’ and ‘non-place’. The study examines how metro stations, as ‘anonymous non-places’, can produce a ‘hyperreal place’ as a threshold of spatial perception distortion between ‘place’ and ‘non-place’, exemplified through the İstanbul Gayrettepe Metro Station selected for the study. As a result, metro stations make both ‘non-places’ and the city as ‘anthropological places’ dynamic. By blurring the boundaries between ‘place’ and ‘non-place’, they reveal a third space—a ‘hyperreal place’—that defies distinct separation from either.
Keywords
References
- Ar, M. (2021). Mekân, yer ve yersizlik kavramları üzerine bir inceleme. Şehir ve Medeniyet Dergisi, 7(14), 8-25.
- Auge, M. (2017). Yok-yerler üstmodernliğin antropolojisine giriş. Daimon Yayınları.
- Baudrillard, J. (2017). Simülakrlar ve simülasyon. Doğu Batı Yayınları.
- Deleuze, G., & Guattari, F. (1987). Thousand plateaux: capitalism and schizophrenia. Athlone Press.
- Eco, U. (1986). Travels in hyperreality. Harcourt Brace Jovanovich Publishers.
- Gürkaş. E. T., ve Barkul, Ö. (2012). Yer üzerine kavramsal bir okuma denemesi. Sigma Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 4(1), 1-11.
- Harvey, D. (2019). Postmodernliğin durumu. Metis Yayınları.
- Heidegger, M. (2018). Varlık ve zaman. ALFA Yayınları.
- Ibelings, H. (2002). Supermodernism: architecture in the age of globalisation. NAI Publishers.
- İBB. (2003). İBB Faaliyet Raporu. 16 Mayıs 2024 tarihinde https://uploads.ibb.istanbul/uploads/2023_Faaliyet_Raporu_1_fa79d76a01.pdf adresinden alınmıştır.
- İBB. (t.y.). Yenikapı-Seyrantepe-Hacıosman Metro Hattı. 16 Mayıs 2024 tarihinde https://www.metro.istanbul/Hatlarimiz/HatDetay?hat=M2 adresinden alınmıştır.
- Jameson, F. (1994). Postmodernizm ya da geç kapitalizmin kültürel mantığı. Kıyı Yayınları.
- Koçyiğit, R. G. (2018). Mark Augé’de yok-yer (non-lieu) kavramı üzerine bir epistemik çözümleme. Megaron, 13(4), 536-544.
- Lefebvre, H. (1996). The production of space. Blackwell.
- Lefebvre, H. (2014). Kentsel devrim. Sel Yayıncılık.
- Ötkünç, A. (2016). Prolog, Yok-yerler üstmodernliğin antropolojisine giriş. Daimon Yayınları.
- Preston Gayrettepe Metro Otopark. (t.y.). Gayrettepe Metro Otopark. 16 Mayıs 2024 tarihinde https://www.gayrettepemetrootopark.com adresinden alınmıştır.
- Relph, E. (2002). Place. In I. Douglas, R. Huggett & M. Robinson (Eds.), Companion encyclopedia of geography (pp. 906-924). Routledge.
- Relph, E. (2008). Place and placelessness. SAGE Publications.
- Soja, E. (1996). Thirdspace: journeys to Los Angeles and other real-and-imagined places. Blackwell.
- Urry, J. (1999). Mekânları tüketmek. Ayrıntı Yayınları.
- Wikipedia. (2017). Gayrettepe İstanbul Metrosu. 16 Mayıs 2024 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/Gayrettepe_(M11,_%C4%B0stanbul_Metrosu) adresinden alınmıştır.
- Wikipedia. (2017). M11 İstanbul Metrosu. 16 Mayıs 2024 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/M11_(%C4%B0stanbul_metrosu) adresinden alınmıştır.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Architectural Design |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | June 25, 2025 |
| Submission Date | November 20, 2024 |
| Acceptance Date | January 29, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 8 Issue: 1 |
