Değişen Yaşam Biçimleri Çerçevesinde Konut Tercihlerinin Tüketim Kültürü İle İlişkisi: Trabzon İli Örneği
Öz
Tarihsel süreç içinde dünyada yaşanan küreselleşme ve tüketim olgularının etkisiyle değişen yaşam biçimleri, kullanıcıların konuttan beklentilerini değiştirmiştir. Bu doğrultuda çalışma, küreselleşmenin etkisiyle artan tüketim olgusunun/kültürünün toplumsal yapı, yaşam biçimi ve onun bir yansıması olarak konut olgusuna yaptığı etkileri, kullanıcı değerlendirmeleri üzerinden ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında Türkiye’nin Trabzon il merkezinde yaşayan 50 yaş ve üstü 20 konut kullanıcısı ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizi yöntemi yardımıyla kodlanarak temalar oluşturulmuştur. İkinci aşamada verilerin içerik analizinin sonucu elde edilen temalara ilişkin irdelemeler yapılarak çalışmanın sonuçları ortaya konmuştur. Çalışmanın sonucunda Trabzon ili örneğinde; günümüzde yaygınlaşan tüketim kültürünün de etkisiyle zaman içinde değişen yaşam biçimlerinin konuta ilişkin beklentileri değiştirdiği, değişen istek ve beklentilerin etkisiyle gündeme gelen sanal ihtiyaçların konut tercihinde, konuttan memnuniyette etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Konut konut tercihleri yaşam biçimi tüketim kültürü derinlemesine görüşme
Etik Beyan
Çalışmanın etik onayı, 16.09.2022 tarihinde E-26014373-050.01.04-286263 sayılı kararla Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Etik Kurulu tarafından verilmiştir.
Kaynakça
- Akyol Altun, T. D. (2008). Yeni yaşam tarzları: Kapalı konut yerleşkeleri. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 10(3), 73–83.
- Azak, Y., ve Tekdemir, G. (2021). Mekânla belirlenen yaşamlar: Güvenlikli konutlarda yaşamak. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(77), 340–355. https://doi.org/10.17755/esosder.625950
- Ballice, G. (2006). İzmir’de 20. yüzyıl konut mimarisindeki değişim ve dönüşümlerin genelde ve İzmir Kordon alanı örneğinde değerlendirilmesi [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı, Tez No. 202702.
- Baş Aras, H. K., ve Tantekin Çelik, G. (2021). Tüketicinin demografik özelliklerinin konut satın alma davranışı üzerindeki etkileri. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 36(2), 557–569. https://doi.org/10.21605/cukurovaumfd.982938
- Baudrillard, J. (2004). Tüketim toplumu (Çev. H. Deliçay & F. Keskin). 5. baskı, Ayrıntı Yayınları.
- Bauman, Z. (1997). Küreselleşme: Toplumsalın sonuçları (Çev. A. Yılmaz). Ayrıntı Yayınları.
- Beamish, O., Goss, R. C., & Emmel, J. (2001). Lifestyle influences on housing preferences. Housing and Society, 28(1-2), 1–28. http://dx.doi.org/10.1080/08882746.2001.11430459
- Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar (2. baskı). Siyasal Kitabevi.
- Bourdieu, P. (2005). Hukukun gücü: Yasal alanın sosyolojisine doğru (Çev. S. Demir). Kalan Yayınları.
- Çıblak Coşkun, N., ve Zöhre, H. (2014). Küreselleşme ve tüketim kültürünün yaygınlaşması bağlamında Türkiye’de cadılar bayramı. Journal of Turkish Studies, 9(3), 497–506. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6435
- Dal, N. E. (2017). Tüketim toplumu ve tüketim toplumuna yönelik eleştiriler üzerine bir tartışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 1–21.
- Diyadin Lenger, A. (2023). Covid-19 salgınının konut tercihleri üzerindeki etkisi: İzmir ili örneği. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 113–127. https://doi.org/10.17336/igusbd.962053
- Elmalı Şen, D., & Yetim, E. (2023). The effects of the earthquakes on the housing preferences of the users: The example of KTU Architecture Department students. Journal of Architectural Sciences and Applications, 8 (Special Issue), 58–83. https://doi.org/10.30785/mbud.1334693
- Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve tüketim kültürü. Ayrıntı Yayınları.
- Firidin Özgür, E. (2012). Tüketime bağlı bir kimlik öğesi olarak konut ve planlama açısından bir değerlendirme. Tasarım+Kuram, 8(14), 29–45. https://doi.org/10.23835/tasarimkuram.240636
- Giddens, A. (1994). Modernliğin sonuçları. Ayrıntı Yayınları.
- Harvey, D. (2013). Sosyal adalet ve şehir (Çev. M. Moralı) (3. baskı). Metis Yayınları.
- Hatipler, M. (2017). Neoliberalizmin öteki yüzü: Yoksulluğun küreselleşme kaldıracı. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 77–87.
- Hämäläinen, T., & Moisander, J. (2008). Consumer culture. In S. R. Glegg & J. R. Bailey (Eds.), International encyclopedia of organization studies (pp. 262–265). Sage. 1 Şubat 2024 tarihinde https://www.academia.edu/15893388/Consumer_Culture adresinden alındı.
- Karabağ, Ç., ve Hasgül, E. (2020). Temalı konut projelerinde kullanılan reklam dilinin kent yaşamındaki postmodern göstergeleri. İDEALKENT, 11(31), 1576–1603. https://doi.org/10.31198/idealkent.745638
- Karasu, M. A., ve Aksöz, F. (2023). Mekânsal ayrışmanın bir örneği olarak lüks kapalı konut siteleri: Şanlıurfa (Karaköprü) örneği. AHBVÜ Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 32(2), 77–100.
- Köksalan, N. (2021). Tüketim kültürünün yaygınlaşmasında sosyal onayın rolü: Kavramsal bir inceleme. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 5(12), 27–39.
- Kurpınar, Y., ve Talu, N. (2023). Orta sınıf yaşam normları ve tüketim alışkanlıklarının İzmir İnönü Caddesi üzerinden incelenmesi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 275–302. http://dx.doi.org/10.47140/kusbder.1276679
- Kümbetoğlu, B. (2020). Niteliksel araştırmalarda analiz. Bağlam Yayıncılık.
- Lash, S., & Urry, J. (1994). Economies of signs and space. Sage Publications Ltd.
- Lee, H. J. (2005). Influence of lifestyle on housing preferences of multifamily housing residents. [Unpublished doctoral thesis, Virginia Polytechnic Institute and State University]. Virginia.
- Lefebvre, H. (1998). Modern dünyada gündelik hayat. Metis Yayınları.
- Lefebvre, H. (2014). Mekânın üretimi (Çev. I. Ergüden) (2. baskı). Sel Yayıncılık.
- Levend, S., ve Sağ, M. A. (2023). Konut ve konut çevresinin kalitesini belirleyen faktörlere ilişkin kullanıcı önceliklerinin incelenmesi: Konya örneği. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 13(4), 1142–1165. https://doi.org/10.7456/tojdac.1327167
- McCracken, G. (1988). The long interview: Qualitative research methods series 13. Sage Publications.
- Öncü, A. (1999). ‘İdealinizdeki ev’ mitolojisi kültürel sınırları aşarak İstanbul’a ulaştı. Birikim Dergisi, 123, 26–34.
- Öztürk, M. (2013). Kapitalizmin arzu üzerinden üretimi ya da arzunun nesnelleş(tiril)mesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44), 151–180.
- Öztürk, M., ve Yıldırım, K. (2023). Konut büyüklüğü ve oda sayısının kullanıcı tercihleri üzerindeki etkisi. Modular Journal, 6(1), 34–49. https://doi.org/10.59389/modular.1264268
- Rapoport, A. (1969). House form and culture. Prentice Hall.
- Robertson, R. (1992). Globalization: Social theory and global culture. Sage Publications.
- Sencer, M. (1967). Bir sosyal sınıf kriteri olarak yerleşme kesimi ve konut. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 2(21-22), 199–212.
- Seyhan Ayten, S., ve Aygen, Z. (2022). Kentsel bir fragman olarak kapalı konut yerleşmeleri: Kayseri örneği. Kent Akademisi, 15(4), 1855–1883. https://doi.org/10.35674/kent.1128990
- Shi, S., & Naylor, M. (2023). Perceived earthquake risk in housing purchases. Journal of Housing and the Built Environment, 38, 1761–1787. https://doi.org/10.1007/s10901-023-10012-6 (Erişim Tarihi: 11.08.2024)
- Stole, I. L. (2012). Advertising and consumer culture. In The international encyclopedia of media studies. 5 Şubat 2024 tarihinde https://www.oreilly.com/library/view/the-internationalencyclopedia/9781118733561/030_vol-01-chapter-20.html adresinden alındı.
- Tanyeli, U. (2004). İstanbul: 1900–2000 konutu ve modernleşmeyi metropolden okumak. Ofset Yayınevi.
- Tekeli, İ. (1998). Türkiye’de Cumhuriyet döneminde kentsel gelişme ve kent planlaması. In Yıldız Sey (Ed.), 75 yılda değişen kent ve mimarlık (pp. 1–24). Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Tekeli, İ. (2001). Modernite aşılırken kent planlaması. İmge Kitabevi.
- Yırtıcı, H. (2005). Çağdaş kapitalizmin mekânsal örgütlenmesi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
The Relationship between Housing Preferences and Consumption Culture within the Framework of Changing Lifestyles: The Case Study of Trabzon Province
Öz
Changing lifestyles under the influence of globalization and consumption phenomena in the world throughout the historical process have also changed users’ expectations from housing. In this regard, the study aims to reveal the effects of the increasing consumption phenomenon/culture due to globalization on the social structure, lifestyle and housing as a reflection of it, through user evaluations. Within the scope of the study, in-depth interviews were conducted with 20 residential users aged 50 and over living in Trabzon city center of Turkey. The data obtained from the interviews were coded with the help of content analysis method and themes were created. In the second stage, the results of the study were presented by analyzing the themes obtained as a result of the content analysis of the data. As a result of the study, in the example of Trabzon province; it was concluded that changing lifestyles over time, with the influence of the consumer culture that has become widespread today, have changed the expectations regarding housing, and that virtual needs that come to the fore with the effect of changing desires and expectations are effective in housing preference and satisfaction with housing.
Anahtar Kelimeler
Housing Housing preferences Lifestyle Consumption culture In-depth interview
Kaynakça
- Akyol Altun, T. D. (2008). Yeni yaşam tarzları: Kapalı konut yerleşkeleri. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 10(3), 73–83.
- Azak, Y., ve Tekdemir, G. (2021). Mekânla belirlenen yaşamlar: Güvenlikli konutlarda yaşamak. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(77), 340–355. https://doi.org/10.17755/esosder.625950
- Ballice, G. (2006). İzmir’de 20. yüzyıl konut mimarisindeki değişim ve dönüşümlerin genelde ve İzmir Kordon alanı örneğinde değerlendirilmesi [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı, Tez No. 202702.
- Baş Aras, H. K., ve Tantekin Çelik, G. (2021). Tüketicinin demografik özelliklerinin konut satın alma davranışı üzerindeki etkileri. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 36(2), 557–569. https://doi.org/10.21605/cukurovaumfd.982938
- Baudrillard, J. (2004). Tüketim toplumu (Çev. H. Deliçay & F. Keskin). 5. baskı, Ayrıntı Yayınları.
- Bauman, Z. (1997). Küreselleşme: Toplumsalın sonuçları (Çev. A. Yılmaz). Ayrıntı Yayınları.
- Beamish, O., Goss, R. C., & Emmel, J. (2001). Lifestyle influences on housing preferences. Housing and Society, 28(1-2), 1–28. http://dx.doi.org/10.1080/08882746.2001.11430459
- Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar (2. baskı). Siyasal Kitabevi.
- Bourdieu, P. (2005). Hukukun gücü: Yasal alanın sosyolojisine doğru (Çev. S. Demir). Kalan Yayınları.
- Çıblak Coşkun, N., ve Zöhre, H. (2014). Küreselleşme ve tüketim kültürünün yaygınlaşması bağlamında Türkiye’de cadılar bayramı. Journal of Turkish Studies, 9(3), 497–506. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6435
- Dal, N. E. (2017). Tüketim toplumu ve tüketim toplumuna yönelik eleştiriler üzerine bir tartışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 1–21.
- Diyadin Lenger, A. (2023). Covid-19 salgınının konut tercihleri üzerindeki etkisi: İzmir ili örneği. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 113–127. https://doi.org/10.17336/igusbd.962053
- Elmalı Şen, D., & Yetim, E. (2023). The effects of the earthquakes on the housing preferences of the users: The example of KTU Architecture Department students. Journal of Architectural Sciences and Applications, 8 (Special Issue), 58–83. https://doi.org/10.30785/mbud.1334693
- Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve tüketim kültürü. Ayrıntı Yayınları.
- Firidin Özgür, E. (2012). Tüketime bağlı bir kimlik öğesi olarak konut ve planlama açısından bir değerlendirme. Tasarım+Kuram, 8(14), 29–45. https://doi.org/10.23835/tasarimkuram.240636
- Giddens, A. (1994). Modernliğin sonuçları. Ayrıntı Yayınları.
- Harvey, D. (2013). Sosyal adalet ve şehir (Çev. M. Moralı) (3. baskı). Metis Yayınları.
- Hatipler, M. (2017). Neoliberalizmin öteki yüzü: Yoksulluğun küreselleşme kaldıracı. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 77–87.
- Hämäläinen, T., & Moisander, J. (2008). Consumer culture. In S. R. Glegg & J. R. Bailey (Eds.), International encyclopedia of organization studies (pp. 262–265). Sage. 1 Şubat 2024 tarihinde https://www.academia.edu/15893388/Consumer_Culture adresinden alındı.
- Karabağ, Ç., ve Hasgül, E. (2020). Temalı konut projelerinde kullanılan reklam dilinin kent yaşamındaki postmodern göstergeleri. İDEALKENT, 11(31), 1576–1603. https://doi.org/10.31198/idealkent.745638
- Karasu, M. A., ve Aksöz, F. (2023). Mekânsal ayrışmanın bir örneği olarak lüks kapalı konut siteleri: Şanlıurfa (Karaköprü) örneği. AHBVÜ Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 32(2), 77–100.
- Köksalan, N. (2021). Tüketim kültürünün yaygınlaşmasında sosyal onayın rolü: Kavramsal bir inceleme. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 5(12), 27–39.
- Kurpınar, Y., ve Talu, N. (2023). Orta sınıf yaşam normları ve tüketim alışkanlıklarının İzmir İnönü Caddesi üzerinden incelenmesi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 275–302. http://dx.doi.org/10.47140/kusbder.1276679
- Kümbetoğlu, B. (2020). Niteliksel araştırmalarda analiz. Bağlam Yayıncılık.
- Lash, S., & Urry, J. (1994). Economies of signs and space. Sage Publications Ltd.
- Lee, H. J. (2005). Influence of lifestyle on housing preferences of multifamily housing residents. [Unpublished doctoral thesis, Virginia Polytechnic Institute and State University]. Virginia.
- Lefebvre, H. (1998). Modern dünyada gündelik hayat. Metis Yayınları.
- Lefebvre, H. (2014). Mekânın üretimi (Çev. I. Ergüden) (2. baskı). Sel Yayıncılık.
- Levend, S., ve Sağ, M. A. (2023). Konut ve konut çevresinin kalitesini belirleyen faktörlere ilişkin kullanıcı önceliklerinin incelenmesi: Konya örneği. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 13(4), 1142–1165. https://doi.org/10.7456/tojdac.1327167
- McCracken, G. (1988). The long interview: Qualitative research methods series 13. Sage Publications.
- Öncü, A. (1999). ‘İdealinizdeki ev’ mitolojisi kültürel sınırları aşarak İstanbul’a ulaştı. Birikim Dergisi, 123, 26–34.
- Öztürk, M. (2013). Kapitalizmin arzu üzerinden üretimi ya da arzunun nesnelleş(tiril)mesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44), 151–180.
- Öztürk, M., ve Yıldırım, K. (2023). Konut büyüklüğü ve oda sayısının kullanıcı tercihleri üzerindeki etkisi. Modular Journal, 6(1), 34–49. https://doi.org/10.59389/modular.1264268
- Rapoport, A. (1969). House form and culture. Prentice Hall.
- Robertson, R. (1992). Globalization: Social theory and global culture. Sage Publications.
- Sencer, M. (1967). Bir sosyal sınıf kriteri olarak yerleşme kesimi ve konut. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 2(21-22), 199–212.
- Seyhan Ayten, S., ve Aygen, Z. (2022). Kentsel bir fragman olarak kapalı konut yerleşmeleri: Kayseri örneği. Kent Akademisi, 15(4), 1855–1883. https://doi.org/10.35674/kent.1128990
- Shi, S., & Naylor, M. (2023). Perceived earthquake risk in housing purchases. Journal of Housing and the Built Environment, 38, 1761–1787. https://doi.org/10.1007/s10901-023-10012-6 (Erişim Tarihi: 11.08.2024)
- Stole, I. L. (2012). Advertising and consumer culture. In The international encyclopedia of media studies. 5 Şubat 2024 tarihinde https://www.oreilly.com/library/view/the-internationalencyclopedia/9781118733561/030_vol-01-chapter-20.html adresinden alındı.
- Tanyeli, U. (2004). İstanbul: 1900–2000 konutu ve modernleşmeyi metropolden okumak. Ofset Yayınevi.
- Tekeli, İ. (1998). Türkiye’de Cumhuriyet döneminde kentsel gelişme ve kent planlaması. In Yıldız Sey (Ed.), 75 yılda değişen kent ve mimarlık (pp. 1–24). Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Tekeli, İ. (2001). Modernite aşılırken kent planlaması. İmge Kitabevi.
- Yırtıcı, H. (2005). Çağdaş kapitalizmin mekânsal örgütlenmesi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İç Mimarlık |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Aralık 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Eylül 2024 |
| Kabul Tarihi | 10 Aralık 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Cilt: 7 Sayı: 1-2 |
