Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Kültürel Mirasın Gelecek Nesillere Aktarımında Yeniden İşlevlendirme: Kent Müzesi Tasarımları

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 567 - 586, 27.12.2025

Hülya Yavuz Öden

https://doi.org/10.59389/modular.1666347

Öz

Kent müzeleri, bulundukları kentin belleğini yansıtan ve kültürel mirasın aktarımında önemli rol üstlenen yapılardır. Bu müzeler, kente özgü el sanatlarının ve kaybolmaya yüz tutmuş zanaatların tanıtılmasına katkı sağlamaktadır. Çalışmanın kapsamını Aydın ili Söke ilçesindeki Fatma Suat Orhon Kent Müzesi ile Denizli Kent Müzesi oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı, kültürel mirasın korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması işlevini sürdüren bu müzelerde kullanılan sergileme yöntemlerini incelemektir. Araştırmada nitel yöntem benimsenmiş; veri toplama sürecinde yerinde belgeleme, mimari plan arşivlerinin incelenmesi ve literatür taraması yapılmıştır. Gözlem ve fotoğrafik belgelemeyle desteklenen analizlerde, yapıların özgün ve yeni işlevleri karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Bulgular, her iki yapının da yeniden işlevlendirme sürecinde özgün mimari kimliğini koruduğunu ve geleneksel el sanatlarını sergileyerek toplumla kültürel bir bağ oluşturduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, kent müzelerinin kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilirliği açısından önemli bir araç olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kent müzesi İç mimarlık Denizli Aydın Yeniden kullanım

Teşekkür

Efekta architects, Söke Belediyesi Kültür Müdürlüğüne, Mimar Bahar Sintaç Nazlıay’a teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

  • Acar Ata , İ., & Yılmaz, S. (2023). Tarihi yapıların yeniden kullanımında evrensel tasarım yaklaşımı. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 9(75), pp. 4533-4543. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://smartofjournal.com/files/smartjournal/cdc86852-965c-4c76-a569-99757b00dfaa.pdf
  • Acar, N. (2024). Müzelerin atmosfer bileşenleri açısından değerlendirilmesi: Kayseri Lisesi Milli Mücadele Müzesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(2), 534–549. https://doi.org/10.33206/mjss.1367861
  • Ahunbay, Z. (2009). Tarihi çevre koruma ve restorasyon [Conservation and restoration of historic environments]. YEM Yayınları.
  • Akgün, B. (2018). Müze sergileme vitrinleri ve mağaza vitrinlerinin aydınlatma tekniği kuralları açısından karşılaştırılması. (Publication No. 508709) [Master's Thesis, Işık Üniversitesi ]. Türkiye Council of Higher Education Thesis Center.
  • Akyıldız, N. A. (2023). Somut olmayan kültürel mirasın aktarım ve gösterim mekânı olarak Necmi İğe Konağı [Necmi İğe Mansion as a space for the transmission and display of intangible cultural heritage]. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11(36), 58–81. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1259000
  • Aslanoğlu, İ. (1986). 1923-1938 Erken Cumhuriyet Dönemi mimarlığı: Sosyal, ekonomik, kültürel ortam değişimi ve mimarlığa yansıması. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi 7(2), 15–41.
  • Atıcı, A. (2018). Söke’de Türk mimarisi. (Publication No. 531868) [Master's Thesis, Pamukkale University ]. Türkiye Council of Higher Education Thesis Center.
  • Avşan Karaman, D. (2024). Toplumsal hafıza çerçevesinde mekânsal yıkım, yerellik ve mimarlık; Denizli örneği (Publication No. 897379) [Doctorate thesis, Istanbul Technical University]. Türkiye Council of Higher Education Thesis Center.
  • Aytar Sever, İ., & Kaymakçı, S. (2022). Müzelerde Bölücü Sergileme Elemanlarının Kurguları. Modular Journal, 5(2), pp. 191–202.
  • Bekis, P. (2019). Müzede yeni teknolojiler: Sergileme teknikleri ve konservasyon belgeleme. (Publication No. 589370) [Master's Thesis, Mimar Sinan Fine Arts University].
  • Cassar, M. (1999). Environmental Management, Guidelines for Museums and Galleries.UK: Museums & Galleries Commission (Vol. 7). Routledge Publications.
  • Denizli Belediyesi (2024 June 12). Taş Atölyeler. [Press release]. https://denizli.bel.tr/Default.aspx?k=konserler&id=22662
  • Denizli Municipality. (2024, April 09). Handicrafts display components [Press release]. https://denizli.bel.tr/Default.aspx?k=konserler&id=22662
  • Doğruer, F. S. (2020). Müze tasarımları için önleyici koruma kılavuzu (ICOM Türkiye Millî Komitesi Yayınları, Yayın No: 2020/2). ICOM Türkiye Millî Komitesi. ISBN 978-605-80325-3-8
  • Erbay Aslıtürk, G. (2019, February 7). Fatma Suat Orhon Müzesi. OER Commons.Türkiye turizm ansiklopedisi Retrieved July 2, 2024, from https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/fatma-suat-orhon-muze-ve-sanat-evi
  • Ersöz Uzar, N. S. (2022). Geleneksel El Sanatlarımız İçin Sürdürülebilir Güncel Tasarım Deneme Uygulamaları. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(ÖZEL SAYI), 351-377. https://doi.org/10.16953/deusosbil.1189916
  • Güler, S. (n.d.). Denizli Kent müzesi, Türkiye’nin Tarih Envanteri, [00:43:13] YouTube. Retrieved October 20, 2024, from https://www.youtube.com/watch?v=a1yPGGwUoRs
  • Güner, Z. (2010). Söke Kemalpaşa Mahallesi Sit Koruma Projesi. (Publication No. 598262) [Master's Thesis, İstanbul Teknik University ]. Türkiye Council of Higher Education Thesis Center.
  • Türk Dil Kurumu (n.d.). Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr
  • Kaçar, D. (2010). Ankara, a small town, transformed to a nation’s capital. Journal of Planning History, 9(1), 43–65. https://doi.org/10.1177/1538513210363107
  • Kaymakçı, S. (2022). Tarihi yapıların müze olarak işlevlendirilmesinin İstanbul’dan örneklerle incelenmesi. Mimarlık ve Yaşam Journal, 7(2), 647–667. https://doi.org/https://doi.org/10.26835/my.1130594
  • Kelkit, D. M., & Halaç, H. H. (2024). Kültürel miras bağlamında yaşayan müze: Sivas Sanayi Mektebi Müzesi [Living museum in the context of cultural heritage: The Sivas Industrial School Museum]. Folklor Akademi Dergisi, 7(1), 271–282.
  • Kocaeli, F. (2017). İç Anadolu Bölgesi müzelerinde önleyici koruma sorunları üzerine bir değerlendirme. Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 1(20), 52–64.
  • Orhan, E. (2016). Investigating the" Ruins of Modernity" of the city: The case of Stone Ateliers, Denizli. Journal of Planning, 26(2), 160–167. https://doi.org/doi: 10.14744/planlama.2016.87587
  • Öztekin, M. (2024). Fiziksel çevre parametrelerin dinamik sergileme olan defile mekân tasarımlarında kullanımı. Online Journal of Art and Design, 12(2), 1–11.
  • Öztekin, M. (2025). Exhibition design methods in fashion museums in transferring the past to the future. Sanat ve Tasarım Dergisi, 15(1), 1–20. https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1716718
  • Soysaldı, A. (Ed.), & Çatalkaya Gök, E. (Eds.). (2021). Geleneksel meslekler ansiklopedisi (1. Cilt). Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, T.C. Ticaret Bakanlığı. https://nevatml.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/50/01/188263/dosyalar/2025_06/30121120_gelenekselmeslekleransiklopedisicilt1web.pdf
  • Söke Belediyesi (2023 June 12). Söke’nin bir tarihi konağı daha hizmet vermek için gün sayıyor [Press release]. https://www.soke.bel.tr/haberler/sokenin-bir-tarihi-konagi-daha-hizmet-vermek-icin-gun-sayiyor
  • Söke Belediyesi (2017 May 25). Fatma Suat Orhon Müze ve Sanat Evi Kent Müzesi [Press release]. http://soke.gov.tr/fatma-suat-orhon-muze-ve-sanat-evi-kent-muzesi
  • Şenel Fidangenç, A. (2016, 09). Yereli korumak ve Türkiye’de kent müzeleri. İdealkent, 19(7), 936-965. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/466414
  • Taş, E. (2021). Sakarya’da tespit edilen geleneksel el sanatları ve ustaları [Traditional handicrafts and masters identified in Sakarya]. Sanat Tarihi Dergisi, 30(2), 1245–1279. https://doi.org/10.29135/std.948208
  • TBMM. (2006). The Parliamentary Research Commission Report with the Main Number (10/128). Established to Investigate the Problems of Traditional Turkish Handicrafts Producers and Artisans and to Determine the Measures to be Taken for the Development, TBMM.
  • Tisdale, R. (2013). City museums and urban learning. Journal of Museum Education, 38(1), 3-8.
  • Uysal, S. (2015). Taş atölyelerin dili olsa anlatsa. Retrieved October 10, 2024, from https://www.denizlihaber.com/yazarlar/seval-uysal/tas atolyelerin-dili-olsa-anlatsa/
  • Yavuzçehre Savaş, P. (2011). Kentsel mekânda değişim, Denizli. Retrieved July 2, 2024, from https://www.arkitera.com/gorus/denizli-kentsel-mekaninda-degisim/
  • Yücel Batmaz, N. (2021). Türkiye’de somut kültürel mirasın korunması üzerine bir alan araştırması: Kırıkkale-Delice örneği [A field study on the protection of tangible cultural heritage in Turkey: Kırıkkale-Delice example]. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(1), 97–110. https://doi.org/10.33712/mana.827589

Re-Functionalisation In The Transfer Of Cultural Heritage To Future Generations: City Museum Designs

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 567 - 586, 27.12.2025

Hülya Yavuz Öden

https://doi.org/10.59389/modular.1666347

Öz

City museums are structures that reflect the memory of the cities in which they are located and play a significant role in the transmission of cultural heritage. These museums contribute to the preservation and promotion of local handicrafts and disappearing traditional crafts. The scope of this study includes the Fatma Suat Orhon City Museum in Söke, Aydın, and the Denizli City Museum in Denizli. The aim of the research is to examine the exhibition methods used in these museums, which continue to function as instruments for preserving and transmitting cultural heritage to future generations. A qualitative research method was adopted, and data were collected through on-site documentation, architectural plan archive analysis, and literature review. The analysis, supported by observation and photographic documentation, compared the original and new functions of the buildings. The findings indicate that both museums preserved their original architectural identity during the adaptive reuse process and strengthened the cultural bond between the community and traditional arts. As a result, city museums are identified as essential instruments for the preservation and sustainability of cultural heritage.

Anahtar Kelimeler

City museum Interior design Denizli Aydın

Teşekkür

I would like to extend my sincere gratitude to Efekta Architects and the Söke Municipality Directorate of Culture, as well as to Architect Bahar Sintaç Nazlıay and Architect Kayhan Çelikel, for their valuable support and contributions to this study.

Kaynakça

  • Acar Ata , İ., & Yılmaz, S. (2023). Tarihi yapıların yeniden kullanımında evrensel tasarım yaklaşımı. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 9(75), pp. 4533-4543. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://smartofjournal.com/files/smartjournal/cdc86852-965c-4c76-a569-99757b00dfaa.pdf
  • Acar, N. (2024). Müzelerin atmosfer bileşenleri açısından değerlendirilmesi: Kayseri Lisesi Milli Mücadele Müzesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(2), 534–549. https://doi.org/10.33206/mjss.1367861
  • Ahunbay, Z. (2009). Tarihi çevre koruma ve restorasyon [Conservation and restoration of historic environments]. YEM Yayınları.
  • Akgün, B. (2018). Müze sergileme vitrinleri ve mağaza vitrinlerinin aydınlatma tekniği kuralları açısından karşılaştırılması. (Publication No. 508709) [Master's Thesis, Işık Üniversitesi ]. Türkiye Council of Higher Education Thesis Center.
  • Akyıldız, N. A. (2023). Somut olmayan kültürel mirasın aktarım ve gösterim mekânı olarak Necmi İğe Konağı [Necmi İğe Mansion as a space for the transmission and display of intangible cultural heritage]. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11(36), 58–81. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1259000
  • Aslanoğlu, İ. (1986). 1923-1938 Erken Cumhuriyet Dönemi mimarlığı: Sosyal, ekonomik, kültürel ortam değişimi ve mimarlığa yansıması. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi 7(2), 15–41.
  • Atıcı, A. (2018). Söke’de Türk mimarisi. (Publication No. 531868) [Master's Thesis, Pamukkale University ]. Türkiye Council of Higher Education Thesis Center.
  • Avşan Karaman, D. (2024). Toplumsal hafıza çerçevesinde mekânsal yıkım, yerellik ve mimarlık; Denizli örneği (Publication No. 897379) [Doctorate thesis, Istanbul Technical University]. Türkiye Council of Higher Education Thesis Center.
  • Aytar Sever, İ., & Kaymakçı, S. (2022). Müzelerde Bölücü Sergileme Elemanlarının Kurguları. Modular Journal, 5(2), pp. 191–202.
  • Bekis, P. (2019). Müzede yeni teknolojiler: Sergileme teknikleri ve konservasyon belgeleme. (Publication No. 589370) [Master's Thesis, Mimar Sinan Fine Arts University].
  • Cassar, M. (1999). Environmental Management, Guidelines for Museums and Galleries.UK: Museums & Galleries Commission (Vol. 7). Routledge Publications.
  • Denizli Belediyesi (2024 June 12). Taş Atölyeler. [Press release]. https://denizli.bel.tr/Default.aspx?k=konserler&id=22662
  • Denizli Municipality. (2024, April 09). Handicrafts display components [Press release]. https://denizli.bel.tr/Default.aspx?k=konserler&id=22662
  • Doğruer, F. S. (2020). Müze tasarımları için önleyici koruma kılavuzu (ICOM Türkiye Millî Komitesi Yayınları, Yayın No: 2020/2). ICOM Türkiye Millî Komitesi. ISBN 978-605-80325-3-8
  • Erbay Aslıtürk, G. (2019, February 7). Fatma Suat Orhon Müzesi. OER Commons.Türkiye turizm ansiklopedisi Retrieved July 2, 2024, from https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/fatma-suat-orhon-muze-ve-sanat-evi
  • Ersöz Uzar, N. S. (2022). Geleneksel El Sanatlarımız İçin Sürdürülebilir Güncel Tasarım Deneme Uygulamaları. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(ÖZEL SAYI), 351-377. https://doi.org/10.16953/deusosbil.1189916
  • Güler, S. (n.d.). Denizli Kent müzesi, Türkiye’nin Tarih Envanteri, [00:43:13] YouTube. Retrieved October 20, 2024, from https://www.youtube.com/watch?v=a1yPGGwUoRs
  • Güner, Z. (2010). Söke Kemalpaşa Mahallesi Sit Koruma Projesi. (Publication No. 598262) [Master's Thesis, İstanbul Teknik University ]. Türkiye Council of Higher Education Thesis Center.
  • Türk Dil Kurumu (n.d.). Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr
  • Kaçar, D. (2010). Ankara, a small town, transformed to a nation’s capital. Journal of Planning History, 9(1), 43–65. https://doi.org/10.1177/1538513210363107
  • Kaymakçı, S. (2022). Tarihi yapıların müze olarak işlevlendirilmesinin İstanbul’dan örneklerle incelenmesi. Mimarlık ve Yaşam Journal, 7(2), 647–667. https://doi.org/https://doi.org/10.26835/my.1130594
  • Kelkit, D. M., & Halaç, H. H. (2024). Kültürel miras bağlamında yaşayan müze: Sivas Sanayi Mektebi Müzesi [Living museum in the context of cultural heritage: The Sivas Industrial School Museum]. Folklor Akademi Dergisi, 7(1), 271–282.
  • Kocaeli, F. (2017). İç Anadolu Bölgesi müzelerinde önleyici koruma sorunları üzerine bir değerlendirme. Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 1(20), 52–64.
  • Orhan, E. (2016). Investigating the" Ruins of Modernity" of the city: The case of Stone Ateliers, Denizli. Journal of Planning, 26(2), 160–167. https://doi.org/doi: 10.14744/planlama.2016.87587
  • Öztekin, M. (2024). Fiziksel çevre parametrelerin dinamik sergileme olan defile mekân tasarımlarında kullanımı. Online Journal of Art and Design, 12(2), 1–11.
  • Öztekin, M. (2025). Exhibition design methods in fashion museums in transferring the past to the future. Sanat ve Tasarım Dergisi, 15(1), 1–20. https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1716718
  • Soysaldı, A. (Ed.), & Çatalkaya Gök, E. (Eds.). (2021). Geleneksel meslekler ansiklopedisi (1. Cilt). Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, T.C. Ticaret Bakanlığı. https://nevatml.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/50/01/188263/dosyalar/2025_06/30121120_gelenekselmeslekleransiklopedisicilt1web.pdf
  • Söke Belediyesi (2023 June 12). Söke’nin bir tarihi konağı daha hizmet vermek için gün sayıyor [Press release]. https://www.soke.bel.tr/haberler/sokenin-bir-tarihi-konagi-daha-hizmet-vermek-icin-gun-sayiyor
  • Söke Belediyesi (2017 May 25). Fatma Suat Orhon Müze ve Sanat Evi Kent Müzesi [Press release]. http://soke.gov.tr/fatma-suat-orhon-muze-ve-sanat-evi-kent-muzesi
  • Şenel Fidangenç, A. (2016, 09). Yereli korumak ve Türkiye’de kent müzeleri. İdealkent, 19(7), 936-965. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/466414
  • Taş, E. (2021). Sakarya’da tespit edilen geleneksel el sanatları ve ustaları [Traditional handicrafts and masters identified in Sakarya]. Sanat Tarihi Dergisi, 30(2), 1245–1279. https://doi.org/10.29135/std.948208
  • TBMM. (2006). The Parliamentary Research Commission Report with the Main Number (10/128). Established to Investigate the Problems of Traditional Turkish Handicrafts Producers and Artisans and to Determine the Measures to be Taken for the Development, TBMM.
  • Tisdale, R. (2013). City museums and urban learning. Journal of Museum Education, 38(1), 3-8.
  • Uysal, S. (2015). Taş atölyelerin dili olsa anlatsa. Retrieved October 10, 2024, from https://www.denizlihaber.com/yazarlar/seval-uysal/tas atolyelerin-dili-olsa-anlatsa/
  • Yavuzçehre Savaş, P. (2011). Kentsel mekânda değişim, Denizli. Retrieved July 2, 2024, from https://www.arkitera.com/gorus/denizli-kentsel-mekaninda-degisim/
  • Yücel Batmaz, N. (2021). Türkiye’de somut kültürel mirasın korunması üzerine bir alan araştırması: Kırıkkale-Delice örneği [A field study on the protection of tangible cultural heritage in Turkey: Kırıkkale-Delice example]. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(1), 97–110. https://doi.org/10.33712/mana.827589
Toplam 36 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Kent Tarihi, İç Mimarlık , Mimari Miras ve Koruma
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Hülya Yavuz Öden 0000-0002-5598-8162

Gönderilme Tarihi 27 Mart 2025
Kabul Tarihi 13 Aralık 2025
Yayımlanma Tarihi 27 Aralık 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Yavuz Öden, H. (2025). Re-Functionalisation In The Transfer Of Cultural Heritage To Future Generations: City Museum Designs. Modular Journal, 8(2), 567-586. https://doi.org/10.59389/modular.1666347