Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Analysis of the Current Situation of Ancient Cities Under the Influence of Global Warming

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 2, 667 - 683, 31.08.2023

Merve Deniz Ruşen Yamaçlı

https://doi.org/10.53433/yyufbed.1189637

Öz

Global warming is one of the biggest problems of the 21st century and threatens the ecosystem. Despite being exposed to various events or situations, historical buildings, ancient cities and landscape areas that have managed to survive to the present day are cultural heritage. Therefore, they must be protected because they are archive documents. However, global warming, which poses a risk for the world, not only consumes natural resources, also makes it difficult to transfer places with this quality to future generations. This study aims to examine the current situation of ancient cities under the influence of global warming. Throughout the study, first of all, a comprehensive literature review was conducted to prepare the theoretical infrastructure. Then, the ancient cities of Priene, Pergamon, Aspendos, Anavarza, Tarsos, Carnuntum, Stonehenge, Colosseum, Pompeii were selected and their vulnerability in the global warming process, the vulnerability of their current situation and the effects of the process were analyzed and interpreted. As a result of the findings obtained, a model was developed for the sustainability of the ancient cities in our country and an archeopark proposal was presented.

Anahtar Kelimeler

Ancient city Culture Ecosystem Global warming Green space

Kaynakça

  • Abrahamson, D. E. (1989). Global Warming: The Issue, Impacts, Responses. In D. E. Abrahamson (Ed.), The Challenge of Global Warming (pp. 3-34). Washington DC, USA: Island Press.
  • Ahunbay, Z. (2009). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul, Türkiye: YEM Ktabevi.
  • Albek, E. A. (2013, Kasım). Afet olarak küresel ısınma ve iklim değişiklikleri. Uluslararası Türk Dünyası Çevre Sorunları Sempozyumu, Eskişehir.
  • Altınöz, A. G., Binan, D., Pırson, F. (2016). Pergamon and it’s multi-layered cultural landscape. In N. Ertürk, & Ö. Karakul (Eds.), UNESCO World Heritage in Turkey 2016 (pp. 343-377). Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu.
  • Anderson, D. G., Bissett, T. G., Yerka, S. J., Wells, J. J., Kansa, E. C., Kansa, S. W., & White, D. A. (2017). Sea-level rise and archaeological site destruction: An example from the southeastern United States using DINAA, PLOS One, 12(11), e0188142. doi:10.1371/journal.pone.0188142
  • Anonim. (2013). Aspendos tiyatrosu restorasyonu. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-62699/aspendos-tiyatrosu-restorasyonu.html
  • Anonim. (2019). Aspendos, aşk ve konglomera. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: http://arkeogezi.blogspot.com/2019/05/aspendos-ask-ve-konglomera.html
  • Anonim. (2021a). Priene. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Priene
  • Anonim. (2021b). Pergamon. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Pergamon
  • Anonim. (2021c). Anavarza ören yeri - Adana. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/adana/gezilecekyer/anavarza-kalesi
  • Anonim. (2021d). Petronell - Carnuntum. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Petronell-Carnuntum
  • Anonim. (2021e). Stonehenge (Büyük Britanya, Tunç Çağı). Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://www.mozaweb.com/tr/Extra-3B_goruntuler-Stonehenge_Buyuk_Britanya_Tunc_Cagi-12039
  • Anonim. (2021f). Kolezyum. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Kolezyum
  • Anonim. (2021g). Volkan,k patlama Antik Roma kenti Pompeii’yi nasıl korudu?. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://arkeofili.com/volkanik-patlama-antik-roma-kenti-pompeiiyi-nasil-korudu/
  • Anonim. (2022). Pergamon. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://kulturenvanteri.com/tr/yer/pergamon/#16/39.124817/27.184885
  • Camuffo, D. (2019). Microclimate for Culturel Heritage. Newyork, USA: Elsevier.
  • Croce, S., & Vettorato, D. (2021). Urban surface uses for climate resilient and sustainable cities: A catalogue of solutions. Sustainable Cities And Society, 75, 103313. doi:10.1016/j.scs.2021.103313
  • Deniz, M. (2021). Kentsel bellek bağlamında Tarsus tarihi ticaret merkezinin değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi), Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, Türkiye.
  • Drobny, T. (2017). Archeopark Pavlov (stánek múz pod Pálavou). Museologica Brunensia, 6(1), 72-74.
  • Dupont, L., & Van Eetvelde, V. (2013). Assessing the potential impacts of climate change on traditional landscapes and their heritage values on the local level: Case studies in the Dender basin in Flanders, Belgium. Land Use Policy, 35, 179-191. doi:10.1016/j.landusepol.2013.05.010
  • Durgun Şahin, Y. (2019). Ovalık Kilikya bölgesi Roma antik kentlerinin mekân dizim yöntemi ile analizi. (Doktora tezi), Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
  • Erol, O. (1992). Türkiye’de deniz düzeyi yükselmesinin geçmişte ve gelecekteki etkileri, bu yönden alınması gerekli önlemler. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni, 9, 21-43. https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=bulten_92.pdf
  • Fatorić, S., E. & Seekamp, E. (2017). Are cultural heritage and resources threatened by climate change? A systematic literature review. Climate Change, 142(1-2), 227-254. doi:10.1007/s10584-017-1929-9
  • Gençer, C. İ. (2017). Kültürel mirasın korunmasında iklim değişikliğinin oluşturduğu tehditler. Mimar.ist, 58, 24-30.
  • Jamali, T. (2007). Ekolojik Vergiler. Ankara, Türkiye: Yaklaşım Yayınları.
  • Kütükçüoglu, M. (1962). Güney Anadolu Tarihi Su Tesisleri Antalya Havzası. Ankara, Türkiye: T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Lachowycz, K., Jones, A. P. (2013). Towards a better understanding of the relationship between greenspace and health: Development of a theoretical framework. Landscape and Urban Planning, 118, 62–69. doi:10.1016/j.landurbplan.2012.10.012
  • Moberg, A., Sonechkin, D. M., Holmgren, K., Datsenko, N. M., & Karlén, W. (2005). NOAA/WDS Paleoclimatology - 2005 2,000-Year Northern Hemisphere Temperature Reconstruction. Nature, 433(7026). 613-617. doi:10.25921/gbqt-n927
  • Morandini, F. (2016, December). Brescia-Brixia (Italy). Travel across the ancient landscapes: Museum of the City and its archaeological area between research and enhancement. The 2nd Conference on Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology Greek Chapter (CAA-GR), Athens, Greece.
  • Özdemir, M. A. (2004). İklim değişmeleri ve uygarlık üzerindeki yansımalarına ilişkin bazı örnekler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 173-192.
  • REC. (2006). İklim Değişikliği Görüşmelerinde Müzakerecinin El Kitabı. Ankara, Türkiye: Bölgesel Çevre Merkezi REC Türkiye.
  • Rezafar, A. (2011). Farklı iklim kuşaklarında yer alan eko-kentlerin tasarım ilkelerinin derlenmesi ve Türkiye için ekolojik kentsel tasarım ön çalışma önerisi. (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Robrecht, H. (2015). Climate change and the city. http://www.aragonvalley.com/en/climate-change-cities/ Erişim Tarihi: 05.11.2021
  • Ruggieri Tricoli, M. C. (2015). Lo Xanten Archäologischer Park: Un Caso Di Sperimentazione, Palermo, 2005, pp. 105-113.
  • Schneider, S., & Sarukhan, J. (2001). Overview of Impacts, Adaptation, and Vulnerability to Climate Change (Report No. 75). Climate change 2001 Web sitesinden erişildi: https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/03/WGII_TAR_full_report-2.pdf
  • Texier, C. (2002), Küçük Asya, Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, (Çev: Ali Suad). Ankara, Türkiye: Enformasyon ve Dökümantasyon Hizmetleri Vakfı Yayınları.
  • Türkeş, M., Sümer, U. M. & Çetiner, G. (2000). Küresel İklim Değişikliği ve Olası Etkileri, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları. 13 Nisan. İstanbul: Hava Yönetimi Daire Başkanlığı.
  • UNESCO. (2007). World Heritage Reports 22 (Report No. 22). Climate change and World heritage Web sitesinden erişildi: https://whc.unesco.org/documents/publi_wh_papers_22_en.pdf
  • Vural, G. (2016). Fiziki özellikleri ve beşeri etkileriyle küçük buzul çağı (1300 -1850). (Yüksek lisans tezi) İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Yılmaz, D., Öztürk, T., & Kurnaz, L. (2015, Mayıs). İklim değişikliğinin kültürel miras üzerindeki etkisi: Efes Antik Kenti örneği. Ulusal Müzecilik Sempozyumu, İstanbul.
  • Young, C., Chadburn, A., & Bedu, I. (2009). Stonehenge World Heritage Site Management Plan. London, England: English Heritage.
  • Yüksel, E. (2012). 17. yüzyıl sonu, 18. yüzyıl ortası ve 19. yüzyıl başında yabancı seyyahların gözünden Batı Anadolu antik kentleri. (Yüksek lisans tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
  • Wiseman, J. (2000). INSIGHT: Roman life on the Danube. Archaeology, 53(1), 10-12.

Küresel Isınma Etkisi Altında Antik Kentlerin Mevcut Durum Analizi

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 2, 667 - 683, 31.08.2023

Merve Deniz Ruşen Yamaçlı

https://doi.org/10.53433/yyufbed.1189637

Öz

Küresel ısınma, 21. yüzyılın en büyük problemlerinden biri olup ekosistemi tehdit etmektedir. Çeşitli olaylara ya da durumlara maruz kalmalarına rağmen günümüze kadar gelmeyi başarmış tarihi yapılar, antik kentler ve peyzaj alanları birer kültürel mirastır. Dolayısıyla arşiv belgesi niteliğinde oldukları için korunmaları önem arz etmektedir. Ancak dünya için risk teşkil eden küresel ısınma doğal kaynakları tüketmesinin yanında bu niteliği sahip yerlerin gelecek kuşaklara aktarılmasını da zor duruma sokmaktadır. Bu çalışmanın amacı küresel ısınma etkisi altında antik kentlerin mevcut durumunu incelemektir. Çalışma boyunca öncelikle teorik altyapıyı hazırlamak için kapsamlı bir literatür taraması yapılmıştır. Ardından Priene, Pergamon, Aspendos, Anavarza, Tarsos, Carnuntum, Stonehenge, Kolezyum, Pompeii antik kentleri seçilerek küresel ısınma sürecinde zarar görebilirlikleri, mevcut durumlarının incinebilirlikleri ve söz konusu sürecin etkileri analiz edilerek yorumlanmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda ülkemizdeki antik kentlerin sürdürülebilirliği için bir model geliştirilerek arkeopark önerisi sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Antik kent Ekosistem Kültür Küresel ısınma Yeşil alan

Kaynakça

  • Abrahamson, D. E. (1989). Global Warming: The Issue, Impacts, Responses. In D. E. Abrahamson (Ed.), The Challenge of Global Warming (pp. 3-34). Washington DC, USA: Island Press.
  • Ahunbay, Z. (2009). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul, Türkiye: YEM Ktabevi.
  • Albek, E. A. (2013, Kasım). Afet olarak küresel ısınma ve iklim değişiklikleri. Uluslararası Türk Dünyası Çevre Sorunları Sempozyumu, Eskişehir.
  • Altınöz, A. G., Binan, D., Pırson, F. (2016). Pergamon and it’s multi-layered cultural landscape. In N. Ertürk, & Ö. Karakul (Eds.), UNESCO World Heritage in Turkey 2016 (pp. 343-377). Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu.
  • Anderson, D. G., Bissett, T. G., Yerka, S. J., Wells, J. J., Kansa, E. C., Kansa, S. W., & White, D. A. (2017). Sea-level rise and archaeological site destruction: An example from the southeastern United States using DINAA, PLOS One, 12(11), e0188142. doi:10.1371/journal.pone.0188142
  • Anonim. (2013). Aspendos tiyatrosu restorasyonu. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-62699/aspendos-tiyatrosu-restorasyonu.html
  • Anonim. (2019). Aspendos, aşk ve konglomera. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: http://arkeogezi.blogspot.com/2019/05/aspendos-ask-ve-konglomera.html
  • Anonim. (2021a). Priene. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Priene
  • Anonim. (2021b). Pergamon. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Pergamon
  • Anonim. (2021c). Anavarza ören yeri - Adana. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/adana/gezilecekyer/anavarza-kalesi
  • Anonim. (2021d). Petronell - Carnuntum. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Petronell-Carnuntum
  • Anonim. (2021e). Stonehenge (Büyük Britanya, Tunç Çağı). Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://www.mozaweb.com/tr/Extra-3B_goruntuler-Stonehenge_Buyuk_Britanya_Tunc_Cagi-12039
  • Anonim. (2021f). Kolezyum. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Kolezyum
  • Anonim. (2021g). Volkan,k patlama Antik Roma kenti Pompeii’yi nasıl korudu?. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://arkeofili.com/volkanik-patlama-antik-roma-kenti-pompeiiyi-nasil-korudu/
  • Anonim. (2022). Pergamon. Erişim tarihi: 31 Kasım 2021. Erişim adresi: https://kulturenvanteri.com/tr/yer/pergamon/#16/39.124817/27.184885
  • Camuffo, D. (2019). Microclimate for Culturel Heritage. Newyork, USA: Elsevier.
  • Croce, S., & Vettorato, D. (2021). Urban surface uses for climate resilient and sustainable cities: A catalogue of solutions. Sustainable Cities And Society, 75, 103313. doi:10.1016/j.scs.2021.103313
  • Deniz, M. (2021). Kentsel bellek bağlamında Tarsus tarihi ticaret merkezinin değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi), Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, Türkiye.
  • Drobny, T. (2017). Archeopark Pavlov (stánek múz pod Pálavou). Museologica Brunensia, 6(1), 72-74.
  • Dupont, L., & Van Eetvelde, V. (2013). Assessing the potential impacts of climate change on traditional landscapes and their heritage values on the local level: Case studies in the Dender basin in Flanders, Belgium. Land Use Policy, 35, 179-191. doi:10.1016/j.landusepol.2013.05.010
  • Durgun Şahin, Y. (2019). Ovalık Kilikya bölgesi Roma antik kentlerinin mekân dizim yöntemi ile analizi. (Doktora tezi), Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
  • Erol, O. (1992). Türkiye’de deniz düzeyi yükselmesinin geçmişte ve gelecekteki etkileri, bu yönden alınması gerekli önlemler. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni, 9, 21-43. https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=bulten_92.pdf
  • Fatorić, S., E. & Seekamp, E. (2017). Are cultural heritage and resources threatened by climate change? A systematic literature review. Climate Change, 142(1-2), 227-254. doi:10.1007/s10584-017-1929-9
  • Gençer, C. İ. (2017). Kültürel mirasın korunmasında iklim değişikliğinin oluşturduğu tehditler. Mimar.ist, 58, 24-30.
  • Jamali, T. (2007). Ekolojik Vergiler. Ankara, Türkiye: Yaklaşım Yayınları.
  • Kütükçüoglu, M. (1962). Güney Anadolu Tarihi Su Tesisleri Antalya Havzası. Ankara, Türkiye: T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Lachowycz, K., Jones, A. P. (2013). Towards a better understanding of the relationship between greenspace and health: Development of a theoretical framework. Landscape and Urban Planning, 118, 62–69. doi:10.1016/j.landurbplan.2012.10.012
  • Moberg, A., Sonechkin, D. M., Holmgren, K., Datsenko, N. M., & Karlén, W. (2005). NOAA/WDS Paleoclimatology - 2005 2,000-Year Northern Hemisphere Temperature Reconstruction. Nature, 433(7026). 613-617. doi:10.25921/gbqt-n927
  • Morandini, F. (2016, December). Brescia-Brixia (Italy). Travel across the ancient landscapes: Museum of the City and its archaeological area between research and enhancement. The 2nd Conference on Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology Greek Chapter (CAA-GR), Athens, Greece.
  • Özdemir, M. A. (2004). İklim değişmeleri ve uygarlık üzerindeki yansımalarına ilişkin bazı örnekler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 173-192.
  • REC. (2006). İklim Değişikliği Görüşmelerinde Müzakerecinin El Kitabı. Ankara, Türkiye: Bölgesel Çevre Merkezi REC Türkiye.
  • Rezafar, A. (2011). Farklı iklim kuşaklarında yer alan eko-kentlerin tasarım ilkelerinin derlenmesi ve Türkiye için ekolojik kentsel tasarım ön çalışma önerisi. (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Robrecht, H. (2015). Climate change and the city. http://www.aragonvalley.com/en/climate-change-cities/ Erişim Tarihi: 05.11.2021
  • Ruggieri Tricoli, M. C. (2015). Lo Xanten Archäologischer Park: Un Caso Di Sperimentazione, Palermo, 2005, pp. 105-113.
  • Schneider, S., & Sarukhan, J. (2001). Overview of Impacts, Adaptation, and Vulnerability to Climate Change (Report No. 75). Climate change 2001 Web sitesinden erişildi: https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/03/WGII_TAR_full_report-2.pdf
  • Texier, C. (2002), Küçük Asya, Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, (Çev: Ali Suad). Ankara, Türkiye: Enformasyon ve Dökümantasyon Hizmetleri Vakfı Yayınları.
  • Türkeş, M., Sümer, U. M. & Çetiner, G. (2000). Küresel İklim Değişikliği ve Olası Etkileri, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları. 13 Nisan. İstanbul: Hava Yönetimi Daire Başkanlığı.
  • UNESCO. (2007). World Heritage Reports 22 (Report No. 22). Climate change and World heritage Web sitesinden erişildi: https://whc.unesco.org/documents/publi_wh_papers_22_en.pdf
  • Vural, G. (2016). Fiziki özellikleri ve beşeri etkileriyle küçük buzul çağı (1300 -1850). (Yüksek lisans tezi) İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Yılmaz, D., Öztürk, T., & Kurnaz, L. (2015, Mayıs). İklim değişikliğinin kültürel miras üzerindeki etkisi: Efes Antik Kenti örneği. Ulusal Müzecilik Sempozyumu, İstanbul.
  • Young, C., Chadburn, A., & Bedu, I. (2009). Stonehenge World Heritage Site Management Plan. London, England: English Heritage.
  • Yüksel, E. (2012). 17. yüzyıl sonu, 18. yüzyıl ortası ve 19. yüzyıl başında yabancı seyyahların gözünden Batı Anadolu antik kentleri. (Yüksek lisans tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
  • Wiseman, J. (2000). INSIGHT: Roman life on the Danube. Archaeology, 53(1), 10-12.
Toplam 43 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Mimarlık (Diğer)
Bölüm Mühendislik ve Mimarlık / Engineering and Architecture
Yazarlar

Merve Deniz 0000-0002-6341-0264

Ruşen Yamaçlı 0000-0001-9659-9246

Yayımlanma Tarihi 31 Ağustos 2023
Gönderilme Tarihi 15 Ekim 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Cilt: 28 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Deniz, M., & Yamaçlı, R. (2023). Küresel Isınma Etkisi Altında Antik Kentlerin Mevcut Durum Analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 28(2), 667-683. https://doi.org/10.53433/yyufbed.1189637
 Kapak Resmi İndir