Öz
Pandemic-level epidemics have a wide range of interactions around the world. The final spread was on December 31,2019 and named "Covid-19" by the WHO. On March 11, the epidemic categorized as “pandemic”, the first case is seen in Turkey. Today, the pandemic is still continuing and has changed the living standards, which we can refer as “new normal”. The accommodation has been affected by this change. A number of limitations have emerged, with this pandemic such as the adaptation of social distance, risk of using common spaces, the need for storage and new hobby areas. The study is aimed to evaluate all these through traditional Turkish houses. The context, Turkish houses was the discussion in terms of courtyard/backyard-usage, plant/animal care, storage areas, ventilation, lighting of the spaces, indoor-outdoor relationship, flexible space suitability to the new lifestyle during the pandemic. Consequently, Turkish houses were abandoned, demolished and replaced by modern buildings due to the change in lifestyle, and other similar reasons. However, their plan scheme can be adapted easily to the "new normal" post-pandemic and is open to all kinds of changes. Another point is that while providing cultural, physical continuity, it is proof that they will have new functional value.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ak, Ö. (2020). Küresel kabus coronavirüs ve Covid-19. Bilim ve Teknik Dergisi, 12-27.
- AmyDunning. (2020, Mart 30). Nielsen Brandbank. 23 Temmuz 2020 tarihinde https://www.brandbank.com/how-is-covid-19-impacting-consumer-behaviour/ adresinden erişildi.
- Anadolu Ajansı. (2020, Nisan 20). Salgına karşı dünya hangi önlemleri aldı, türkiye neler yaptı. 18 Temmuz 2020 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/dunya/salgina-karsi-dunya-hangi-onlemleri-aldi-turkiye-neler-yapti/1811298 adresinden erişildi.
- Arseven, C. (1970). Türk san'atı. İstanbul: Cem Yayınevi.
- Bektaş, C. (2013). Türk evi. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayın.
- Bozkurt, S., ve Altınçekiç, H. (2013). Anadolu'da geleneksel konut ve avlularin özellikleri ile tarihsel gelişiminin safranbolu evleri örneğinde irdelenmesi. Journal od the Faculty of Forestry, 63(1), 69-91.
- Cansever, T. (2002). Türk evi'nin mimarisi. Türkler Ansiklopedisi. (Cilt. 12, ss. 313-320). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Centers for Disease Control and Prevention. (2020, Temmuz 18). Covid-19 18 Temmuz 2020 tarihinde https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/faq.html?CDC_AA_refVal=https%3A%2F%2Fwww.cdc.gov%2Fcoronavirus%2F2019-ncov%2Fphp%2Fwater.html#COVID-19-and-Water adresinden erişildi.
- Eldem, S. (1984). Türk evi osmanlı dönemi 1. İstanbul: Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı Yayınları.
- Etimolojik Sözlük. (2021, Haziran 11). Esneklik. 11 Haziran 2021 tarihinde https://www.etimolojiturkce.com/kelime/esnek adresinden erişildi.
- Fournier, C., ve Wirz-Justice, A. (2010). Light health and wellbeing: implications from chronobiology for architectural design. World Health Design: Architecture, Culture, Technology, 3(1), 44-49.
- Günay, R. (1999). Türk ev geleneği ve safranbolu evleri. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
- Hasol, D. (2017). Ansiklopedik mimarlık sözlüğü. İstanbul: Yem Yayın.
- Holmes, E. A., O'Connor, R., Perry, V., Tracey, I., Wessely, S., Arseneault, L., . . . Bullmore, E. (2020). Multidisciplinary research priorities for the covid-19 pandemic: a call for action for mental health science. Lancet Psychiatry, 7, 547-560.
- Isparta Somut Olmayan Kültürel Mirası. (2019). Süleyman Demirel Üniversitesi SOKÜM. 26 Temmuz 2020 tarihinde http://ispartakulturelmiras.sdu.edu.tr/gul-yagi-isligi-pc1266.aspx adresinden erfişildi.
- İslamoğlu, Ö., ve Usta, G. (2018). Mimari tasarimda esneklik yaklaşimlarina kuramsal bir bakiş. The turkish online journal of design, Art and Communication - TOJDAC, 8(4), 673-683.
- Kocabıçak, E., ve Pilehvarian, N. K. (2017). Örneklem aracılığla ayvacık kıran kolu köyleri geleneksel konut mimarisine bakış. Megaron, 12(3), 395-408.
- Kuban, D. (1995). Türk 'hayat'lı evi. İstanbul: Ziraat Bankası Yayını.
- Kuban, D. (2017). Türk ahşap konut mimarisi 17.-19. Yüzyıllar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Küçükerman, Ö., ve Güner, Ş. (1995). Anadolu mirasında türk evleri. İstanbul: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Lubell, S. (2020, Nisan 22). Los angeles times. 23 Temmuz 2020 tarihinde https://www.latimes.com/entertainment-arts/story/2020-04-22/coronavirus-pandemics-architecture-urban-design adresinden erişildi.
- Marshall, A. (2020). A Personal Planning Support Guide for SARS-cov-2/COVID-19. Protect and Prepare. University of Southampton.
- Payne, C. S., ve Vassilev, G. (2020, Mayıs 27). Coronavirus and how people spent their time under lockdown: 28 march to 26 april 2020. 23 Temmuz 2020 tarihinde https://www.ons.gov.uk/economy/nationalaccounts/satelliteaccounts/bulletins/coronavirusandhowpeoplespenttheirtimeunderrestrictions/28marchto26april2020 adresinden erişildi.
- Sarıalioğlu, C. (2008). Historiyografik bir sorunsal olarak "türk evi" (1925-1995). (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi (213292).
- Sofo, A., ve Sofo, A. (2020). Converting home spaces into food gardens at the time of covid-19 quarantine: all the benefits of plants in this difficult and unprecedented preiod. Human Ecology, 1-9.
- Şimşek Tolacı, S. (2009). Burdur tarihi kent dokusunun incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi (237211).
- T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020a, Mart 11). Koronavirüs, alacağımız tedbirlerden güçlü değildir. 10 Mayıs 2020 tarihinde https://www.saglik.gov.tr/TR,64383/koronavirus-alacagimiz-tedbirlerden-guclu-degildir.html adresinden erişildi.
- T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020b). Covid-19 (sars-cov-2 enfeksiyonu) rehberi. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.
- TÜBA Raporları. (2020). Covid-19 pandemi değerlendirme raporu. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, TÜBA Raporları.
- Ünal, Z. G., ve Erkan Biçer, N. (2004). Eskigediz (kütahya) kentsel mimarlık envanteri 2003. TÜBA Kültür Envanteri Dergisi 3, 169-199.
- Wilder-Smith, A., ve Freedman, D. O. (2020). Isolation, quarantine, social distancing and community containment: pivotal role for old-style public health measures in tje novel coronavirüs (2019-ncov) outbreak. Journal of Travel Medicine, 27(2), 1-4.
- World Health Organization. (2020a, Şubat 11). Naming the coronavirus disease (covid-19) and the virus that causes it. 15 Mayıs 2020 tarihinde https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it adresinden erişildi.
- World Health Organization. (2020b, Temmuz 17). Who coronavirus disease (covid-19) dashboard. 17 Temmuz 2020 tarihinde https://covid19.who.int/ adresinden erişildi.
- World Health Organization. (2020c, Mart 11). Who director-general's opening remarks at the media briefing on covid-19 - 11 march 2020. 15 Mayıs 2020 tarihinde https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020 adresinden erişildi.
- World Health Organization. (2020d, Temmuz 18). Coronavirus disease (covid-19) advice for the public-home care. 18 Temmuz 2020 tarihinde https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public adresinden erişildi.
- Yazar, T., Aktaş Yasa, A., ve Doğan, P. (2011). Dörtdivan geleneksel konut mimarlığı üzerine bazı gözlemler. 21. Yüzyılda Köroğlu ve Bolu Araştırmaları Uluslararası Bolu Tarih ve Kültürü Sempozyumu Bildirileri (17-18 Ekim 2009 Bolu, Dörtdivan/Türkiye) (s. 690-728). Bolu: AİBÜ BAMER Yayınları No:9.
- Yürekli, H., ve Yürekli, F. (2005). Türk evi gözlemler-yorumlar. İstanbul: Yapı Yayın.
- Zorlu, T., ve Keskin, K. (2017). Kültür-konut etkileşiminde mahremiyet olgusu: geleneksel urfa-akçaabat/ortamahalle evleri üzerinden karşılaştırmalı bir analiz. Online Journal of Art and Design, 5(2), 72-89.
Covid-19 Pandemisi ile Ortaya Çıkan Mekânsal İhtiyaçların Geleneksel Türk Evi ile İlişkilendirilmesi
Öz
Pandemi düzeyindeki salgın hastalıklar, dünya genelinde etkileşim alanına sahip olan hastalıklardır. DSÖ’nün “Covid-19” olarak isimlendirdiği salgın, 11 Mart 2020’de “pandemi” olarak sınıflandırılmış, aynı gün Türkiye'de de ilk vaka tespit edilmiştir. Yaşanılan pandemi ülkemizde de yaşam alışkanlıklarını değiştirmiş ve yeni normal sürecin oluşumu başlamıştır. Bu değişimden en çok yaşam mekânları etkilenmiştir. Sosyal mesafeye uyum zorunluluğu, ortak mekân kullanımının riski, dış mekânda zaman geçirme ihtiyacı, depolama ve hobi alanlarına duyulan ihtiyaç gibi kısıtlılık ve gereklilikler ortaya çıkmıştır. Çalışma kapsamında, pandemi sürecinde ortaya çıkan tüm bu ihtiyaçların, geleneksel Türk Evi’nin sahip olduğu mekânsal imkânlar üzerinden değerlendirmeye çalışılması hedeflenmiştir. Bu kapsamda Türk Evi; avlu/bahçe kullanımı, bitki/hayvan bakımı, depolama alanları, mekânların havalandırılması ve ışığı, iç-dış ilişkisi, esnek mekân anlayışı gibi yönleriyle ele alınarak pandemi sürecinde ve sonrasında öngörülen yeni yaşam şekline uygunluğu tartışılmıştır. Sonuçta, değişen toplumsal yapı, konfor anlayışı vb. nedenlerle terk edilen, başka işlevlerde kullanılması tercih edilen ya da yıkılarak yerine modern yapıların inşa edildiği Türk Evlerinin, aslında pandemi sonrasındaki “yeni normale” uyumlandırılabilecek ve her türlü değişime açık olabilecek bir plan kurgusuna sahip olduğu ortaya koyulmuştur. Bu tespit, kültürel, fiziksel sürekliliğin sağlanmasında yapılı fiziksel çevrenin en büyük paydaşı olan Türk Evleri’nin korunması gerekçelerine ek olarak yeni işlevsel değerlere, bir nitelik daha ortaya koymuştur.
Anahtar Kelimeler
Geleneksel Türk evi mekân Covid-19 pandemi mimarlık Traditional Turkish house space pandemic architecture
Kaynakça
- Ak, Ö. (2020). Küresel kabus coronavirüs ve Covid-19. Bilim ve Teknik Dergisi, 12-27.
- AmyDunning. (2020, Mart 30). Nielsen Brandbank. 23 Temmuz 2020 tarihinde https://www.brandbank.com/how-is-covid-19-impacting-consumer-behaviour/ adresinden erişildi.
- Anadolu Ajansı. (2020, Nisan 20). Salgına karşı dünya hangi önlemleri aldı, türkiye neler yaptı. 18 Temmuz 2020 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/dunya/salgina-karsi-dunya-hangi-onlemleri-aldi-turkiye-neler-yapti/1811298 adresinden erişildi.
- Arseven, C. (1970). Türk san'atı. İstanbul: Cem Yayınevi.
- Bektaş, C. (2013). Türk evi. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayın.
- Bozkurt, S., ve Altınçekiç, H. (2013). Anadolu'da geleneksel konut ve avlularin özellikleri ile tarihsel gelişiminin safranbolu evleri örneğinde irdelenmesi. Journal od the Faculty of Forestry, 63(1), 69-91.
- Cansever, T. (2002). Türk evi'nin mimarisi. Türkler Ansiklopedisi. (Cilt. 12, ss. 313-320). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Centers for Disease Control and Prevention. (2020, Temmuz 18). Covid-19 18 Temmuz 2020 tarihinde https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/faq.html?CDC_AA_refVal=https%3A%2F%2Fwww.cdc.gov%2Fcoronavirus%2F2019-ncov%2Fphp%2Fwater.html#COVID-19-and-Water adresinden erişildi.
- Eldem, S. (1984). Türk evi osmanlı dönemi 1. İstanbul: Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı Yayınları.
- Etimolojik Sözlük. (2021, Haziran 11). Esneklik. 11 Haziran 2021 tarihinde https://www.etimolojiturkce.com/kelime/esnek adresinden erişildi.
- Fournier, C., ve Wirz-Justice, A. (2010). Light health and wellbeing: implications from chronobiology for architectural design. World Health Design: Architecture, Culture, Technology, 3(1), 44-49.
- Günay, R. (1999). Türk ev geleneği ve safranbolu evleri. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
- Hasol, D. (2017). Ansiklopedik mimarlık sözlüğü. İstanbul: Yem Yayın.
- Holmes, E. A., O'Connor, R., Perry, V., Tracey, I., Wessely, S., Arseneault, L., . . . Bullmore, E. (2020). Multidisciplinary research priorities for the covid-19 pandemic: a call for action for mental health science. Lancet Psychiatry, 7, 547-560.
- Isparta Somut Olmayan Kültürel Mirası. (2019). Süleyman Demirel Üniversitesi SOKÜM. 26 Temmuz 2020 tarihinde http://ispartakulturelmiras.sdu.edu.tr/gul-yagi-isligi-pc1266.aspx adresinden erfişildi.
- İslamoğlu, Ö., ve Usta, G. (2018). Mimari tasarimda esneklik yaklaşimlarina kuramsal bir bakiş. The turkish online journal of design, Art and Communication - TOJDAC, 8(4), 673-683.
- Kocabıçak, E., ve Pilehvarian, N. K. (2017). Örneklem aracılığla ayvacık kıran kolu köyleri geleneksel konut mimarisine bakış. Megaron, 12(3), 395-408.
- Kuban, D. (1995). Türk 'hayat'lı evi. İstanbul: Ziraat Bankası Yayını.
- Kuban, D. (2017). Türk ahşap konut mimarisi 17.-19. Yüzyıllar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Küçükerman, Ö., ve Güner, Ş. (1995). Anadolu mirasında türk evleri. İstanbul: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Lubell, S. (2020, Nisan 22). Los angeles times. 23 Temmuz 2020 tarihinde https://www.latimes.com/entertainment-arts/story/2020-04-22/coronavirus-pandemics-architecture-urban-design adresinden erişildi.
- Marshall, A. (2020). A Personal Planning Support Guide for SARS-cov-2/COVID-19. Protect and Prepare. University of Southampton.
- Payne, C. S., ve Vassilev, G. (2020, Mayıs 27). Coronavirus and how people spent their time under lockdown: 28 march to 26 april 2020. 23 Temmuz 2020 tarihinde https://www.ons.gov.uk/economy/nationalaccounts/satelliteaccounts/bulletins/coronavirusandhowpeoplespenttheirtimeunderrestrictions/28marchto26april2020 adresinden erişildi.
- Sarıalioğlu, C. (2008). Historiyografik bir sorunsal olarak "türk evi" (1925-1995). (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi (213292).
- Sofo, A., ve Sofo, A. (2020). Converting home spaces into food gardens at the time of covid-19 quarantine: all the benefits of plants in this difficult and unprecedented preiod. Human Ecology, 1-9.
- Şimşek Tolacı, S. (2009). Burdur tarihi kent dokusunun incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi (237211).
- T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020a, Mart 11). Koronavirüs, alacağımız tedbirlerden güçlü değildir. 10 Mayıs 2020 tarihinde https://www.saglik.gov.tr/TR,64383/koronavirus-alacagimiz-tedbirlerden-guclu-degildir.html adresinden erişildi.
- T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020b). Covid-19 (sars-cov-2 enfeksiyonu) rehberi. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.
- TÜBA Raporları. (2020). Covid-19 pandemi değerlendirme raporu. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, TÜBA Raporları.
- Ünal, Z. G., ve Erkan Biçer, N. (2004). Eskigediz (kütahya) kentsel mimarlık envanteri 2003. TÜBA Kültür Envanteri Dergisi 3, 169-199.
- Wilder-Smith, A., ve Freedman, D. O. (2020). Isolation, quarantine, social distancing and community containment: pivotal role for old-style public health measures in tje novel coronavirüs (2019-ncov) outbreak. Journal of Travel Medicine, 27(2), 1-4.
- World Health Organization. (2020a, Şubat 11). Naming the coronavirus disease (covid-19) and the virus that causes it. 15 Mayıs 2020 tarihinde https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it adresinden erişildi.
- World Health Organization. (2020b, Temmuz 17). Who coronavirus disease (covid-19) dashboard. 17 Temmuz 2020 tarihinde https://covid19.who.int/ adresinden erişildi.
- World Health Organization. (2020c, Mart 11). Who director-general's opening remarks at the media briefing on covid-19 - 11 march 2020. 15 Mayıs 2020 tarihinde https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020 adresinden erişildi.
- World Health Organization. (2020d, Temmuz 18). Coronavirus disease (covid-19) advice for the public-home care. 18 Temmuz 2020 tarihinde https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public adresinden erişildi.
- Yazar, T., Aktaş Yasa, A., ve Doğan, P. (2011). Dörtdivan geleneksel konut mimarlığı üzerine bazı gözlemler. 21. Yüzyılda Köroğlu ve Bolu Araştırmaları Uluslararası Bolu Tarih ve Kültürü Sempozyumu Bildirileri (17-18 Ekim 2009 Bolu, Dörtdivan/Türkiye) (s. 690-728). Bolu: AİBÜ BAMER Yayınları No:9.
- Yürekli, H., ve Yürekli, F. (2005). Türk evi gözlemler-yorumlar. İstanbul: Yapı Yayın.
- Zorlu, T., ve Keskin, K. (2017). Kültür-konut etkileşiminde mahremiyet olgusu: geleneksel urfa-akçaabat/ortamahalle evleri üzerinden karşılaştırmalı bir analiz. Online Journal of Art and Design, 5(2), 72-89.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 13 Sayı: 38 |
