Abstract
20. yüzyıl, insanoğlu için dünyayı farklı biçimlerde algılayıp anlamaya çalışan bir dönemi nitelemektedir. Tanımında kesinlik ve sınırlılıkların olmadığı bilinen Postmodernizm de bu sürecin önemli bir temsili olarak karşımıza çıkmaktadır. Postmodernizm, diğer dönemlerden farklı olarak absürd eğilimlerin olduğu, sınırlılıkların aşıldığı, her şeyin iç içe geçtiği, melezleşmenin ön planda tutulduğu, geleneğe bugünün ifadeleri ile bakabilen anlayışlara sahiptir. Bu anlayışlar bir çok alanı etkisi altına alarak yeni kuramların oluşumuna ve gelişimine katkıda bulunmuştur. Postmodernizm mimari, felsefe, sanat vd. gibi birçok alanda yer bulurken, beraberinde edebiyat alanında yeni bir çözümleme yöntemi olan Metinlerarasılık kuramını geliştirmiştir. Bir metinin bir diğeri ile ilişkilerini inceleyen bu kavram zamanla sanat alanlarını etkileyerek, müzikte de “Müziklerarasılık” adı ile nitelendirilmiştir. Müziklerarasılık da aynı müzik türü ya da farklı müzikler arasındaki ilişkiler, aynı zamanda Metinlerarası yöntemler olan alıntı, öykünme, yeniden yorumlama vd. kullanımlar ile gerçekleşmektedir. Söz konusu bu kullanımlar çalışmanın ana konusunu oluşturan Türk müziğinde de farklı isimler benzer içeriklerle yer bulmuştur.
Türk müziği üretim süreçlerinde Metinlerarası Müziklerararsı ilişkiler isimli bu çalışmada Postmodern çözümleme tekniklerinden biri olan Metinlerarası/Müziklerarası ilişkilerin Türk müziği üretim süreçlerine etkisi sorgulanmıştır. Bu bağlamda 17.-18. ve 19. yüzyıllardaki Türk müziğindeki besteleme ve icra pratikleri değerlendirilmiştir. 17.ve 18. yüzyılda geleneğin kaidelerine uygun olarak, kendi içerisinde nazireler ile gerçekleşen müziklerarası ilişkilerin 19. yüzyılda çoğunlukla batılı anlayışlarla değiştiği gözlenmiştir. Bu yüzyılda Türk Müziğinde üretim süreçlerinde icra ve bestecilik alanlarında Alıntı, Öykünme- Model Alma, Yeniden Yorumlama yöntemleri ile bu günkü içeriği ile örtüşen Metinlerarası- Müziklerarası ilişkilerin geliştiği tespit edilmiştir.
References
- Abidin, S., Büyüköztekir, C. S. (2021). Refik Fersan’ın Bestecilik Yönü ve Arazbarbuselik Saz Semaisinin İncelenmesi. GSED, 27 (47): 509-519.
- Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. İstanbul: Öteki Yayıncılık.
- Aktulum. K. (2017). Müzik ve Metinlerarasılık: Müziklerarası / Göstergelerarası Etkileşimler ve Aktarımlar. Konya: Çizgi Kitabevi.
- Baloğlu, B. Ş. (2020). Türk Müziğinde Nazire Geleneği ve Tanburî Cemil Bey’in Nazire Besteleri. Social Sciences Studies Journal, 6 (63), 2253-2265.
- Behar, C. (2022). Kadîm İle Cedîd Arasında – III. Selim Döneminde Bir Mevlevi Şeyhi: Abdülbâki Nâsır Dede’nin Musıki Yazmaları. Yapı Kredi Yayınları.
- Bulut, F. (2018). Metinlerarsılık Kavramının Kuramsal Çerçevesi. Edebî Eleştiri Dergisi, 2 (1): 1-19.
- Cömert, E. (2022). Türk Musikisi Kaynaklarında “Bülbül” İsmiyle Anılan Peşrevler. Türkiyat Mecmuası, 32 (1): 117-149.
- Dilçin, C. (1983). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları
- Emre, İ. (2006). Postmodernizm ve Edebiyat. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Esen Biçer, B. (2020). Kemençeci Vasilâki’ye Ait Kürdilihicazkâr Peşrevi Örnekleminde Türk Müziğinde Yorum. Turkish Studies, 15 (3): 1837-1863.
- Gültekin, İ. (2013). .Nazire Geleneğinden Metinlerarasılığa Üç Şiirin Söyledikleri. Turkish Studies, 8 (1): 1511-1537.
- Işıldak, C. K. & Geboloğlu, B. (2015). Tanburî Cemil Bey’in Taksîm İcraları ve Hüseyin Sadettin Arel’in Nazariyatındaki Hüseynî Makamı Uygulamalarının Karşılaştırılması. Rast Müzikoloji Dergisi, III (2): 994-1007.
- İlhan, A. B. (2009). XIX. Yüzyıla Kadar Olan Mevlevi Ayinlerinde Usul-Vezin İlişkisi. M.Ü İlahiyat Fakültesi Dergisi, (36): 255-276.
- Kıyak, H. (2021). Yüzyıllık Metinlerde Tanburi Cemil Bey. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
- Korkmaz, F. (2017). Metinlerarası İlişkilerin Klasik Retorikteki Kökeni Üzerine bir Araştırma. HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi, (3): 71-88
- Polat, M. E. (2017). Postmodern Edebiyat Bağlamında Murat Gülsoy’un Tanrı Beni Görüyor Mu? Kitabının İncelemesi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (33): 631-650.
- Şölçün, S. (1982). Tarihsel Açıdan Hiciv ya da ‘Satire’. Türkiye Yazıları, (58): 37-38.
- Timur, S. (2016). Münir Nûreddin Selçuk’un Seslendirdiği Bayâtî Âyîn-i Şerîf'in İcrâ Yönünden Analizi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Uslu, R. (2012). Müzik Terimlerindeki Karmaşanın Akademik Çalışmalara Yansıması: Orijinal, Nazire, Çeşitleme, Varyant, Aranjman, Cover, İcra. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 1 (2): 144-165.
Abstract
The 20th century describes a period for human beings trying to perceive and understand the world in different ways. Postmodernism, which is known to have no certainty and limitations in its definition, also appears as an important representation of this process. Unlike other periods, postmodernism has approaches that have absurd tendencies, in which the lines are crossed, everything is intertwined, hybridization is prioritized, and which can view tradition with today's expressions. These approaches have influenced many areas and contributed to the formation and development of new theories. Postmodernism found its place in many fields such as architecture, philosophy, art, etc. and it also developed the theory of intertextuality, which is a new method of analysis in the field of literature. This concept, which examines the relations of one text with another, has influenced the fields of art over time and has been described as "intermusicality" in music. Intermusicality is also realized by using the same type of music or relationships between different music, as well as intertextual methods such as quotation, imitation, reinterpretation, etc.
In this study entitled Intertextual-Intermusical Relations in Turkish Music Production Processes, the effect of intertextual/intermusical relations, which is one of the postmodern analysis techniques, on Turkish music production processes was questioned. In this context,the composition and performance practices in Turkish music in the 17th, 18th and 19th centuries were evaluated. In the 17th and 18th centuries, in accordance with the rules of the tradition, it was observed that the intermusical relations formed with nazires in themselves changed mostly with western understandings in the 19th century. In this century, it has been determined that the methods of Quoting, Imitation-Modelling, Reinterpretation in the fields of performance and composition in the production processes of Turkish Music and Intertextual-Intermusical relations that overlap with today's content have developed.
References
- Abidin, S., Büyüköztekir, C. S. (2021). Refik Fersan’ın Bestecilik Yönü ve Arazbarbuselik Saz Semaisinin İncelenmesi. GSED, 27 (47): 509-519.
- Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. İstanbul: Öteki Yayıncılık.
- Aktulum. K. (2017). Müzik ve Metinlerarasılık: Müziklerarası / Göstergelerarası Etkileşimler ve Aktarımlar. Konya: Çizgi Kitabevi.
- Baloğlu, B. Ş. (2020). Türk Müziğinde Nazire Geleneği ve Tanburî Cemil Bey’in Nazire Besteleri. Social Sciences Studies Journal, 6 (63), 2253-2265.
- Behar, C. (2022). Kadîm İle Cedîd Arasında – III. Selim Döneminde Bir Mevlevi Şeyhi: Abdülbâki Nâsır Dede’nin Musıki Yazmaları. Yapı Kredi Yayınları.
- Bulut, F. (2018). Metinlerarsılık Kavramının Kuramsal Çerçevesi. Edebî Eleştiri Dergisi, 2 (1): 1-19.
- Cömert, E. (2022). Türk Musikisi Kaynaklarında “Bülbül” İsmiyle Anılan Peşrevler. Türkiyat Mecmuası, 32 (1): 117-149.
- Dilçin, C. (1983). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları
- Emre, İ. (2006). Postmodernizm ve Edebiyat. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Esen Biçer, B. (2020). Kemençeci Vasilâki’ye Ait Kürdilihicazkâr Peşrevi Örnekleminde Türk Müziğinde Yorum. Turkish Studies, 15 (3): 1837-1863.
- Gültekin, İ. (2013). .Nazire Geleneğinden Metinlerarasılığa Üç Şiirin Söyledikleri. Turkish Studies, 8 (1): 1511-1537.
- Işıldak, C. K. & Geboloğlu, B. (2015). Tanburî Cemil Bey’in Taksîm İcraları ve Hüseyin Sadettin Arel’in Nazariyatındaki Hüseynî Makamı Uygulamalarının Karşılaştırılması. Rast Müzikoloji Dergisi, III (2): 994-1007.
- İlhan, A. B. (2009). XIX. Yüzyıla Kadar Olan Mevlevi Ayinlerinde Usul-Vezin İlişkisi. M.Ü İlahiyat Fakültesi Dergisi, (36): 255-276.
- Kıyak, H. (2021). Yüzyıllık Metinlerde Tanburi Cemil Bey. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
- Korkmaz, F. (2017). Metinlerarası İlişkilerin Klasik Retorikteki Kökeni Üzerine bir Araştırma. HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi, (3): 71-88
- Polat, M. E. (2017). Postmodern Edebiyat Bağlamında Murat Gülsoy’un Tanrı Beni Görüyor Mu? Kitabının İncelemesi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (33): 631-650.
- Şölçün, S. (1982). Tarihsel Açıdan Hiciv ya da ‘Satire’. Türkiye Yazıları, (58): 37-38.
- Timur, S. (2016). Münir Nûreddin Selçuk’un Seslendirdiği Bayâtî Âyîn-i Şerîf'in İcrâ Yönünden Analizi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Uslu, R. (2012). Müzik Terimlerindeki Karmaşanın Akademik Çalışmalara Yansıması: Orijinal, Nazire, Çeşitleme, Varyant, Aranjman, Cover, İcra. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 1 (2): 144-165.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Makaleler |
| Authors | |
| Publication Date | December 31, 2022 |
| Acceptance Date | December 23, 2022 |
| Published in Issue | Year 2022 Issue: 17 |
Cite
